 |
| Ομηρική Μάχη (ελαιογραφία τού Antoine Joseph Wiertz | πηγή εικόνας) |
Στην Ιλιάδα τα συμβούλια των αρχηγών, τις περιγραφές τής ζωής στα αντίπαλα στρατόπεδα, και τις αναφορές στους ελληνικούς θρύλους διακόπτουν μάχες, που περιλαμβάνουν πολλές σκηνές ωμής βίας. Σε μια απ΄αυτές, έχουν σκοτωθεί δύο πολεμιστές, ο Αχαιός Αμφίμαχος και ο Τρώας Ίμβριος. Οι Έλληνες καταφέρνουν να αποκρούσουν την έφοδο του Έκτορα και να πάρουν τα σώματα των νεκρών. Ο λόγος για τον οποίο η απόσπαση των νεκρών ήταν τόσο σημαντική, ώστε να παίρνουν αλόγιστα ρίσκα οι πολεμιστές, φαίνεται στους παρακάτω στίχους.
Περιγράφουν τον τρόπο που ο γιος τού Οιλέα, Αίαντας ο Λοκρός μεταχειρίζεται το σώμα τού νεκρού Ίμβριου.
[ Ιλιάδα Ν195-205 ]
Τον έναν τότε, τον Αμφίμαχο, στο ασκέρι ο Στίχιος πίσω
κι ο γαύρος Μενεσθέας κουβάλησαν, των Αθηναίων οι πρώτοι ·
τον Ίμπριο πάλε ασκώσαν οι Αίαντες, αντρειά κι ορμή
γιομάτοι.
Πώς από σκύλους σουβλερόδοντους ξεφεύγοντας δυο λιόντες
μια γίδα αρπάζουν και τη φέρνουνε μες στα πυκνά τα θάμνα,
και την κρατούν με τις μασέλες τους ψηλά απ᾿ τη γη · παρόμοια
κι οι δυο αντρειανοί ψηλά κρατώντας τον απ᾿ τ᾿
άρματα τον γδύσαν.
Κι ο γιος του Οϊλέα, για τον Αμφίμαχο χολιώντας, τον
σπαθίζει
τον απαλό λαιμό χωρίζοντας απ᾿
το κεφάλι, κι έτσι
στριφογυρνώντας το σφεντόνισε κατά το ασκέρι, ως σφαίρα,
κι ομπρός στου Εχτόρου επήγε κι έπεσε τα πόδια, μες στη
σκόνη.
[ Ιλιάδα Ν545-549 ]
Κι ο Αντίλοχος στο Θόωνα, ως στράφηκε, καιροφυλάει και
ρίχνει
χιμώντας πάνω του, και τού' κοψε τη φλέβα πέρα ως πέρα,
που, τρέχοντας στην πλάτη αλάκερη, ψηλά ως το σβέρκο φτάνει
·
κι όπως την έκοψε, τ᾿
ανάσκελα στη σκόνη αυτός εστρώθη,
του κάκου απλώνοντας τα χέρια του στους ακριβούς συντρόφους.
Ίσως εδώ ο Όμηρος
να εννοεί μια φλέβα, η οποία ονομάζεται "άζυγος" και διατρέχει την πλάτη δίπλα
στην σπονδυλική στήλη, και από τη μέση φτάνει μέχρι ψηλά στο ύψος των ώμων.
Είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μπορεί να αναπληρώσει κυκλοφορικά προβλήματα της Κάτω
Κοίλης φλέβας, του βασικού δηλαδή αγγείου που συγκεντρώνει αίμα απ’ ολόκληρο το
κάτω μέρος τού σώματος και την κοιλιά και το επιστρέφει στην καρδιά.
Γίνεται προφανές το πώς ο πόλεμος έδωσε από
νωρίς τη μακάβρια ευκαιρία στον άνθρωπο να εξοικειωθεί με την εσωτερική
ανατομία τού σώματος.
Ο Γαληνός, γιατρός
τού 2ου μ.Χ. αιώνα από την Πέργαμο, άφησε ένα εκτενές έργο πίσω του συγκεντρώνοντας,
κωδικοποιώντας και εξελίσσοντας την Ιπποκρατική Ιατρική. Είχε υπάρξει γιατρός
των μονομάχων τής αρένας στην Πέργαμο. Θεωρούσε τα τραύματά τους «παράθυρα στο
εσωτερικό τού ανθρώπινου σώματος». Αργότερα, έφτασε να γίνει ο προσωπικός
γιατρός τού Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου. Τόσο μεγάλη υπήρξε η επιρροή
τού Γαληνού στην Ιατρική που πέρασαν πολλοί αιώνες μέχρι κάποιος να μπορέσει να
αμφισβητήσει τις διδαχές του.
Το πρώτο πλήγμα δεν ήρθε πριν τον 16ο αιώνα, όταν ο Φλαμανδός γιατρός τής
Αναγέννησης, Ανδρέας Βεσάλιος, εξέδωσε το "Περί της Κατασκευής τού Ανθρωπίνου Σώματος" (De Humani Corpus Fabrica). Ο Βεσάλιος καταγόταν από οικογένεια γιατρών και σε
ηλικία μόλις 23 ετών κατείχε την έδρα Ανατομίας και Φυσιολογίας τού Πανεπιστημίου τής Πάντοβα. Είχε μεγαλώσει σε περιοχή των Βρυξελλών, κοντά σε
έναν λόφο όπου γινόντουσαν απαγχονισμοί εγκληματιών, και είχε την ευκαιρία να δει
από κοντά ανθρώπινα πτώματα. Στις λεπτομερέστατες ανατομικές μελέτες
του εξέθεσε τις ανακρίβειες τής Ανατομίας τού Γαληνού, ο οποίος βασίστηκε κυρίως
πάνω σε νεκροτομές ζώων και όχι ανθρώπων. Παρ΄ όλα αυτά, πέρασαν αιώνες μετά το
Βεσάλιο πριν πάψει η εγκυρότητα της
γαληνικής Ιατρικής να είναι από πολλούς αδιαπραγμάτευτη.
 |
| Ξυλογραφία τού ζωγράφου Stephan van Calcar στο εγχειρίδιο Ανατομίας τού Βεσάλιου, 1543 | πηγή εικόνας) |